تیمی از محققان دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو، روشی نوین و امیدوارکننده برای مقابله با بیماری آلزایمر معرفی کرده‌اند که برخلاف درمان‌های رایج، به‌جای تمرکز بر یک جنبه خاص، همزمان چند نوع سلول مغزی را هدف قرار می‌دهد. در این روش، از دو داروی مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا — لتروزول (مخصوص سرطان پستان) و ایرینوتکان (مورد استفاده در سرطان روده بزرگ) — بهره گرفته می‌شود.
دستاورد حاصل از مطالعات ژنتیکی و آزمایش‌های حیوانی
نتایج این تحقیق بر پایه تجزیه‌وتحلیل داده‌های گسترده ژنتیکی از ۷۵ نمونه مغز انسانی (مربوط به بیماران آلزایمری و افراد سالم) و مقایسه اختلالات سلولی در نورون‌ها و سلول‌های گلیال شکل گرفته است. محققان با کمک الگوریتم‌های محاسباتی توانستند ۲۵ داروی مؤثر را شناسایی کنند و در گام بعد، از طریق بررسی سوابق پزشکی بیش از ۱.۴ میلیون بیمار بالای ۶۵ سال، اثرات مفید این داروها را در کاهش خطر ابتلا به آلزایمر تأیید کردند.
آزمایش درمان ترکیبی بر روی مدل‌های حیوانی
در مرحله بعدی، ۸۰ موش آزمایشگاهی که به‌صورت ژنتیکی برای نشان دادن علائم مشابه آلزایمر طراحی شده بودند، به چهار گروه تقسیم شدند. یکی از گروه‌ها، هر دو دارو را به‌صورت همزمان دریافت کرد و این گروه تنها گروهی بود که بهبود قابل توجهی در حافظه و کاهش التهاب مغزی را نشان داد.
موش‌های درمان‌شده با این ترکیب، در تست حافظه آبی بهتر عمل کردند، زمان بیشتری را در ناحیه هدف صرف کردند و مسیر سکو را ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از آموزش به یاد آوردند. همچنین در بررسی‌های بافتی، هیپوکامپ آن‌ها حجم بیشتری داشت، میزان پلاک‌های آمیلوئید و تجمع پروتئین تاو کمتر بود، و التهاب مغزی در آن‌ها کاهش یافته بود.
تأثیر داروها بر بیان ژن و بازسازی عملکرد سلولی
تحلیل‌های ژنتیکی بر بافت مغز نشان داد که استفاده همزمان از لتروزول و ایرینوتکان موجب فعال‌سازی ژن‌های مرتبط با ساخت سیناپس، پاک‌سازی سلولی، حفظ ساختار مغز و بازسازی عملکرد طبیعی نورون‌ها و سلول‌های پشتیبان می‌شود. این نتایج بیانگر توان بالقوه این درمان برای تغییر الگوی ژنتیکی بیماری آلزایمر هستند.
مسیر پیش رو و ملاحظات تحقیقات انسانی
محققان تأکید کردند که اگرچه این نتایج در مدل‌های حیوانی امیدبخش است، اما برای تأیید اثربخشی و ایمنی، اجرای آزمایش‌های انسانی ضروری خواهد بود. ضمن آنکه پاسخ ضعیف موش‌های ماده به درمان، اهمیت بررسی تفاوت‌های جنسیتی در مطالعات آینده را برجسته می‌سازد، به‌ویژه با توجه به اینکه زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به آلزایمر قرار دارند.
این پژوهش، گامی مهم در راستای توسعه رویکردهای درمانی چندهدفه برای بیماری آلزایمر محسوب می‌شود و می‌تواند مسیر دستیابی به درمان‌های مؤثرتر و پایدارتر را هموار کند.