خوزستان، استانی غنی از منابع طبیعی، با چالش‌های زیست‌محیطی جدی دست و پنجه نرم می‌کند. بنابر اظهارات معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان، بیش از ۳۰۰ نقطه تخلیه فاضلاب به منابع آبی شناسایی شده و سوختن گازهای همراه نفت در ۳۵۰ فلر اطراف اهواز، آلودگی هوا را تشدید کرده است.
فرهاد قلی‌نژاد، معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان، در نشستی که شنبه ۱۷ خرداد در استانداری برگزار شد، با اشاره به رنج این استان از چالش‌های زیست‌محیطی فراوان، مهم‌ترین منابع آلوده‌کننده هوا را بقایای کشت، بقایای نیشکر، آتش‌سوزی نیزارهای هورالعظیم در عراق و سوختن گازهای همراه نفت در بیش از ۳۵۰ پایه فلر در اطراف اهواز دانست.
وضعیت نگران‌کننده آلودگی آب و خاک
در بخش آلودگی آب، قلی‌نژاد از شناسایی بیش از ۳۰۰ نقطه تخلیه فاضلاب در منابع آبی خوزستان خبر داد. وی با تأکید بر وضعیت نامطلوب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، افزود: “تنها ۱۰ شهر از ۸۲ شهر خوزستان تصفیه‌خانه فاضلاب دارند که تصفیه‌خانه‌های همین ۱۰ شهر نیز عملکرد خوبی ندارند و نیمه‌فعال هستند.” این وضعیت، به معنای ورود حجم عظیمی از فاضلاب خام به رودخانه‌ها و تالاب‌های استان است که خطر جدی برای سلامت عمومی و اکوسیستم‌های آبی ایجاد می‌کند.
در مورد آلودگی خاک، معاون محیط زیست انسانی اظهار کرد که بیش از ۹۰ درصد این آلودگی ناشی از نشت نفت است. همچنین، مدیریت پسماند در خوزستان به صورت اصولی انجام نمی‌شود و بسیاری از شهرها، لندفیل دفن بهداشتی پسماند ندارند. این اداره‌کل در این زمینه از ۳۰ شهرداری شکایت کرده است.
گردوغبار، نظارت بر صنایع و برنامه‌های مقابله‌ای
گردوغبار نیز از چالش‌های اصلی خوزستان است. با این حال، قلی‌نژاد به توسعه زیرساخت‌های پایش هوا اشاره کرد و گفت: “خوزستان با ۴۰ ایستگاه سنجش آلودگی هوا، رتبه اول را از نظر تعداد ایستگاه‌ها دارد. در این هفته هفت ایستگاه دیگر هم راه‌اندازی می‌شود و می‌توانیم بگوییم همه شهرها به ایستگاه سنجش آلودگی هوا مجهز شده‌اند.”
وی همچنین از انجام هزار پایش از صنایع خوزستان خبر داد و افزود: “هزار و ۳۵۰ مجور برای صنایع در چارچوب قوانین برای فعالیت صادر شده است و با کمتر از ۱۰ درصد درخواست‌ها مخالفت کرده‌ایم که باید مشکلات زیست‌محیطی خود را رفع کنند.”
کندی در اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی و توسعه فضای سبز
قلی‌نژاد با اشاره به اجرای طرح “خوزستان پاکیزه” و تصویب “طرح جامع مقابله با گرد و غبار خوزستان” در سال گذشته، اظهار داشت که “برنامه دقیقی برای کاهش آلودگی نداریم اما از سال گذشته در این زمینه تلاش شده است تا برنامه پنج‌ساله و ۲۰ ساله تدوین شود.” این سخنان نشان‌دهنده نبود یک نقشه راه عملیاتی و کوتاه مدت برای مقابله با بحران‌های موجود است.
در خصوص کاهش فلرینگ (سوزاندن گازهای همراه نفت)، وی اعلام کرد که این طرح حدود ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و پیگیری‌ها برای عمل وزارت نفت به تکالیف خود در این زمینه ادامه دارد. همچنین، برنامه برداشت سبز نیشکر نیز که پنج‌ساله بوده است، باید تسریع یابد.
معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان به فعال شدن کارگروه آمایش سرزمین خوزستان اشاره کرد و گفت که هرگونه توسعه باید در راستای این سند و توسعه پایدار باشد. او بر لزوم تسریع در تدوین و اجرای برنامه جامع تعویض لوله‌های نفت خوزستان توسط وزارت نفت نیز تأکید کرد.
یکی دیگر از معضلات جدی استان، سرانه پایین فضای سبز است. قلی‌نژاد گفت: “در همه شهرهای خوزستان سرانه فضای سبز کمتر از ۱۵ مترمربع است و در هیچ شهری کمربند سبز اجرا نشده و این کار تنها در اهواز به صورت ناقص اجرا شده است و باید در این زمینه اقدام شود.” وی افزود که ۴۲ صنعت خوزستان اخطار ایجاد نکردن فضای سبز را دریافت کرده‌اند و باید در این زمینه اقدام کنند.
در پایان، وی به اثربخشی ۶۰ درصدی پروژه‌های مقابله با گردوغبار در کانون‌های داخلی اشاره کرد و گفت که “باید اقدامات بیشتری در این زمینه اجرا شود.” این اظهارات، هرچند نشان‌دهنده تلاش‌هایی است، اما به وضوح بیانگر گستردگی و پیچیدگی چالش‌های زیست‌محیطی خوزستان و نیاز به عزم جدی‌تر و برنامه‌ریزی‌های عملیاتی‌تر برای مقابله با آن‌هاست. سلامت مردم و محیط زیست استان در گرو اقدامات فوری و مؤثر مسئولان خواهد بود.