دبیر انجمن صنفی صندوق‌ها و نهادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر از سرمایه‌گذاری ۱۶ هزار و ۱۶۹ میلیارد تومانی نهادهای تخصصی در اکوسیستم نوآوری کشور در سال ۱۴۰۳ خبر داد و اعلام کرد سکوهای تأمین مالی جمعی در همان سال بیش از ۱۲ هزار و ۸۵۸ میلیارد تومان منابع برای طرح‌ها جذب کردند؛ دستاوردی که نشان‌دهنده جهش قابل‌توجه جریان مالی به‌سوی شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان است.
تصویر کلی: رشد سرمایه‌گذاری و تحول ساختاری
عباسعلی کارشناس در نشست خبری گزارش سالانه انجمن را معرفی کرد و گفت این انجمن اکنون ۱۶۴ عضو دارد که مجموع سرمایه ثبت‌شده آنها بیش از ۱۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. براساس گزارش امسال، مجموع قراردادهای سرمایه‌گذاری اعضا به عدد ۱۶۹ هزار میلیارد تومان رسیده که از این مقدار ۱۱ هزار و ۴۳۶ میلیارد تومان به سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام شرکت‌ها اختصاص یافته است. رشد سرمایه‌گذاری خطرپذیر نسبت به سال قبل به میزان چشمگیر ۵۰۵ درصد اعلام شده است؛ نشانه‌ای از افزایش اطمینان نهادهای مالی به توان توسعه‌ای استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپای ایرانی.
پنج کانال عملیاتی نهادهای مالی تخصصی
گزارش امسال عملکرد نهادها را در پنج حوزه تفکیک کرده تا تصویر جامع‌تری از خدماتِ مالیِ اختصاصی ارائه شود:
- سرمایه‌گذاری (مستقیم، پروژه‌ای، غیرمستقیم)؛
- تسهیلات؛
- ضمانت‌نامه؛
- ارزشگذاری دارایی‌ها و سهام؛
- تأمین مالی جمعی.
این تفکیک نشان می‌دهد نهادها تنها به تزریق سرمایه محدود نیستند و ابزارهای متنوعی را برای پوشش ریسک، تضمین اجرا و ارزیابی ارزشگذاری در اختیار اکوسیستم قرار می‌دهند.
نکات عملی و پیامدهای کلیدی برای زیست‌بوم نوآوری
- صندوق‌ها و نهادهای عضو در سال ۱۴۰۳ حدود ۸۳۷۶ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده‌اند؛ ۸۲ درصد این تسهیلات تنها با دریافت چک یا سفته به‌عنوان تضامین ارائه شده است که حکایت از تسهیل دسترسی شرکت‌های نوآور به منابع دارد.
- حجم ضمانت‌نامه‌های صادرشده رشد قابل‌توجهی داشته و از ۲۰ همت در ۱۴۰۲ به حدود ۴۵ همت (۴۵ هزار و ۱۵۳ میلیارد تومان) در ۱۴۰۳ رسیده است، هرچند ۹۰ درصد این ضمانت‌ها با تضامین ساده صادر شده که نشان‌دهنده پذیرش ریسک بالاتر از سوی صندوق‌ها و تسهیل ورود شرکت‌ها به پروژه‌هاست.
- سکوهای تأمین مالی جمعی با جذب بیش از ۱۲ همت سرمایه، مشارکت ۱۳۵ هزار نفر را جلب کرده‌اند و نزدیک به ۲۵ درصد از این منابع به طرح‌های شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص داشته است؛ این آمار حکایت از مقبولیت و اثربخشی سازوکار جمع‌سپاریِ سرمایه در کشور دارد.
چالش‌ها و توصیه‌های سیاست‌گذاری
اگرچه ارقام رونق‌آورند، اما مواردی نیاز به توجه دارد:
- شفاف‌سازی ترکیب تضامین و استانداردسازی قراردادها تا ریسک‌های پنهان برای نهادها کاهش یابد؛
- تقویت ابزارهای مالی واسط و ثانویه برای تبدیل دارایی‌های غیرنقدی به سرمایه قابل‌استفاده و افزایش ظرفیت سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم.
گزارش سالانه انجمن که در حاشیه اختتامیه جایزه ملی تأمین مالی فناوری و نوآوری ایران (INTIFA) رونمایی خواهد شد، حاوی پیوست‌هایی در مورد عملکرد شتاب‌دهنده‌ها، نقش فرابورس در پذیرش دانش‌بنیان‌ها و عملکرد نهادهای حمایتی است؛ داده‌هایی که می‌تواند مبنایی برای تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر سیاست‌گذاران باشد. در مجموع، افزایش متنوعِ کانال‌های تأمین مالی و ورود گسترده‌تر مردم به سرمایه‌گذاری جمعی، افق روشنی برای توسعه پایدار زیست‌بوم نوآوری کشور ترسیم می‌کند—هرچند نیاز به مدیریت ریسک و زیرساخت‌های حقوقی و نهادی همچنان باقی است.
آرزو سمیعی، یکی از روزنامه‌نگاران پرشور و متعهد مجله خبری است که با نگاهی دقیق و تیزبین، به پوشش مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد. او با تخصص در حوزه‌هایی مانند حقوق زنان، محیط زیست و آموزش، همواره در تلاش برای آگاهی‌بخشی و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه است.