فناوری هوش مصنوعی (AI) دیگر صرفا یک ابزار نیست؛ بلکه به عنصری بنیادین در زندگی روزمره بدل خواهد شد. پیشرفت‌های خیره‌کننده این تکنولوژی یادآور دگرگونی‌های عظیم دهه گذشته با ظهور شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند است. آشنایی با هوش مصنوعی و آماده‌سازی برای ورود آن به زندگی، امری حیاتی است. باید با تدبیر و دوراندیشی، چارچوب‌های قانونی مناسب را تدوین و رویکردی متعادل در مواجهه با آن اتخاذ کنیم.
رهبری معظم انقلاب اسلامی با نگاهی ژرف، به ابعاد گوناگون هوش مصنوعی و ضرورت تسلط بر این فناوری اشاره فرموده‌اند. ایشان بر این نکته تاکید داشته‌اند که عدم تسلط بر زیرساخت‌های هوش مصنوعی، می‌تواند کشور را با محدودیت‌های جدی مواجه کند. از این رو، توسعه فناوری‌های نوین و بومی‌سازی هوش مصنوعی، امری ضروری و حیاتی به شمار می‌رود.
هوش مصنوعی در آینده نزدیک تمام ابعاد زندگی انسان را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ از بهداشت و خانواده تا آموزش، فناوری، بازار کار و حتی پزشکی و حمل و نقل. یکی از مهم‌ترین این حوزه‌ها، تاثیر هوش مصنوعی بر خانواده به عنوان رکن اصلی جامعه ایرانی اسلامی است. در این راستا، گفتگوی مفصلی با سرکار خانم سمیرا خطیب زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه سوره و استاد رشته ارتباطات، انجام شده که بخش نخست آن در ادامه می‌آید.
*با توجه به سرعت پیشرفت هوش مصنوعی، هدف اولیه از خلق آن چه بود و چگونه وارد زندگی روزمره ما شد؟
هوش مصنوعی در ابتدا به عنوان دستیار انسان طراحی شد. اولین نمونه مشهور آن، ربات جاروبرقی رومبا بود. اما با پیشرفت علوم کامپیوتر و برنامه‌نویسی، کاربردهای آن فراتر از کمک به فعالیت‌های انسانی گسترش یافت. ابزارهایی مثل چت جی‌پی‌تی که حجم انبوهی از داده‌ها را در کوتاه‌ترین زمان پردازش می‌کنند، از جمله این ابزارها هستند.
از سال ۲۰۲۰، نگاه به هوش مصنوعی متحول شد. این فناوری، دیگر صرفا تسهیل‌کننده کارها نیست و می‌تواند ساختارهای اجتماعی، از جمله بازار کار، رسانه‌ها و حتی خانواده را دگرگون سازد. باید با درایت، خود را برای این تغییرات آماده کنیم.
*دیدگاه‌های مختلفی درباره هوش مصنوعی وجود دارد.
بله، می‌توان چهار دیدگاه کلی را برشمرد: ۱. دیدگاه منفی که بر آسیب‌های هوش مصنوعی تمرکز دارد. ۲. دیدگاه مثبت که از پذیرش کامل این فناوری حمایت می‌کند. ۳. دیدگاه محتاطانه که با نگرشی محتاطانه به تمام فناوری‌های نوین می‌نگرد. ۴. دیدگاه عمل‌گرا که نقاط قوت و ضعف هوش مصنوعی را بررسی کرده و تلاش می‌کند از ظرفیت‌های آن به بهترین شکل ممکن استفاده کند.
ایران در تولید علم مرتبط با هوش مصنوعی رتبه ۱۵ جهان را دارد؛ اما در کاربرد عملی آن، رتبه ۷۷ قرار گرفته است. این نشان می‌دهد که باید در جهت عملیاتی کردن دانش تولید شده، گام‌های مؤثرتری برداریم.
به فرموده امیرالمؤمنین (ع): «العلم سلطان». تسلط بر دانش، به معنای قدرت است. عدم استفاده از هوش مصنوعی در صنایع راهبردی، ما را در برابر این فناوری آسیب‌پذیر می‌کند و مانع از بومی‌سازی و تطبیق آن با سبک زندگی ایرانی-اسلامی می‌شود.
*رویکرد خانواده در مواجهه با هوش مصنوعی چگونه باید باشد؟
هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه‌های مختلفی به خانواده کمک کند. در آموزش، می‌توان از آن به عنوان معلمی هوشمند استفاده کرد که روش آموزش خود را با توجه به ویژگی‌های شخصیتی هر دانش‌آموز تطبیق می‌دهد. این امر، امکان آموزش در خانه و زیر نظر خانواده را فراهم می‌کند.
*تاثیر تربیتی هوش مصنوعی بر خانواده چیست؟
هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل رفتار کودکان، به والدین در شناخت بهتر فرزندانشان کمک کند. همچنین، می‌تواند در آموزش مهارت‌های ارتباطی، مدیریت وظایف و اوقات فراغت و حتی حل اختلافات خانوادگی به خانواده‌ها یاری رساند. حتی می‌تواند در برنامه‌ریزی رژیم غذایی و نظارت بر سلامت اعضای خانواده نیز مفید باشد.
از دیگر قابلیت‌های هوش مصنوعی، کمک به مدیریت امور مالی خانواده، از طریق ارائه راهکارهای خرید هوشمندانه و ارائه ایده‌های کسب و کار است. این فناوری حتی می‌تواند در پیش‌بینی وضعیت مالی آینده خانواده نیز موثر باشد.
ادامه دارد…
