جهان امروز، صحنهای پرالتهاب و ناپایدار است. نظریه آشوب، به خوبی این بیثباتی را توصیف میکند: رویدادهای کوچک میتوانند پیامدهای عظیمی به بار آورند، درست مانند اثر پروانهای. ارتباط خطی بین وقایع از بین رفته و پیشبینیها دشوار شدهاند. به عنوان نمونه، میتوان به ناآرامیهای گسترده در جهان عرب پس از وقایع تونس اشاره کرد.
عوامل متعددی به این بیثباتی دامن میزنند: از همهگیری کووید-19 و جنگ اوکراین گرفته تا تنشهای فزاینده میان ابرقدرتها، پیشرفتهای شتابان هوش مصنوعی، جنگ در غزه و اقدامات اخیر اسرائیل، بازداشتهای سیاسی در اسرائیل، انتخاب مجدد ترامپ، بکارگیری موشکهای دوربرد در جنگ اوکراین، و در نهایت، مشکلات داخلی بسیاری از کشورها با چالشهای فراوان.
این وضعیت پیچیده، تصمیمگیری در عرصه سیاست را با چالشهای جدی مواجه میکند. راهکارهای سنتی کارایی خود را از دست دادهاند و انعطافپذیری و چابکی، کلید موفقیت در این شرایط است. ضروری است ضمن حفظ اهداف کلان، در تاکتیکها انعطاف نشان داده و به تغییرات سریع و غیرمنتظره پاسخ مناسب داده شود.
پایداری جامعه در برابر شوکهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی امری حیاتی است. تنوعبخشی به منابع قدرت (نظامی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و رسانهای) نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا اتکا به یک منبع قدرت، خطر آسیبپذیری را افزایش میدهد.
در این فضای پرآشوب، حتی کوچکترین رویدادها میتوانند جرقه تغییرات بزرگ باشند. به عنوان نمونه، ترور یک شخصیت برجسته در هر کشوری میتواند توسط گروههای مختلف و یا حتی به صورت برنامهریزی شده برای ایجاد هرج و مرج صورت گیرد. چنین اتفاقاتی در شرایط عادی غیر قابل پیشبینی هستند.
تصمیمگیری در این شرایط، نیازمند احتیاط، تدبیر و امکان بازنگری است. استفاده از اطلاعات بهروز و اجتناب از الگوهای قدیمی و پیشفرضها امری ضروری است. نیاز به ارزیابی مجدد بازیگران اصلی صحنه جهانی از جمله ترامپ نیز کاملاً احساس میشود.
مشورت و تصمیمگیری جمعی در این شرایط بسیار مفید خواهد بود و به کسب توافق و حمایت عمومی کمک میکند. با توجه به عدم قطعیتهای فراوان، باید سناریوهای مختلف را در نظر گرفت و برای هر سناریو آمادگی لازم را ایجاد کرد. پافشاری بر یک ایده خاص در چنین شرایطی، اشتباه است.
در نهایت، یادگیری مستمر، گفتوگو، پرهیز از انعطافناپذیری، تنوعبخشی به منابع، تصمیمگیریهای کوچک و کارآمد و آمادگی برای اصلاح و بازبینی آنها، از جمله ضروریات این دوران هستند.