وضعیت آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در ایران: گزارشی از اقدامات پیشگیرانه و کنترلی
سازمان دامپزشکی کشور با اتخاذ استراتژی‌های نوین در سال ۱۳۹۷، توانسته است شیوع گسترده آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را کنترل کند. این موفقیت مدیون برنامه‌های واکسیناسیون گسترده، سیستم‌های پیشرفته پایش و تشخیص سریع بیماری و همچنین ارتقای سطح امنیت زیستی در واحدهای پرورش طیور است. با وجود این موفقیت‌ها، تهدید آنفلوانزای فوق حاد پرندگان همچنان به دلیل مهاجرت پرندگان وحشی و عبور از کریدورهای مهاجرت بین‌المللی، یک چالش جدی برای کشور محسوب می‌شود.
ایران در مسیر دو کریدور مهاجرت پرندگان مهاجر قرار دارد و این پرندگان نقش مهمی در انتقال ویروس دارند. به همین دلیل، نظارت دقیق بر سلامت پرندگان وحشی در تالاب‌ها و آبگیرها از اهمیت بالایی برخوردار است. همکاری سازمان دامپزشکی با سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. در صورت مشاهده هر گونه مورد مشکوک به آنفلوانزا، اقدامات سریع و مؤثری مانند نمونه‌برداری، آزمایش و معدوم‌سازی پرندگان آلوده، به سرعت انجام می‌شود. پایش دقیق در شعاع ۳ و ۱۰ کیلومتری کانون‌های آلودگی نیز به کنترل اپیدمی کمک شایانی می‌کند.
در سال ۱۴۰۳، بیش از ۳۹۰ هزار نمونه از طیور روستایی و صنعتی مورد آزمایش قرار گرفت که نتایج حاکی از عدم وجود ردپایی از ویروس آنفلوانزا در طیور بومی بود. همچنین، پایش نمونه‌ها از واحدهای پرورش مرغ تخم‌گذار و مولد نیز تا پایان دی ماه ادامه دارد و نتایج نهایی پس از اتمام طرح اعلام خواهد شد. با این حال، خطر انتقال ویروس از طریق پرندگان وحشی همچنان وجود دارد و این موضوع در بسیاری از کشورهای جهان نیز مشاهده می‌شود. در حال حاضر، گزارش‌هایی از شیوع بیماری در حیات وحش و طیور روستایی و صنعتی در برخی از کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز وجود دارد.
هر ساله بیش از ۱۴۰ میلیون دز واکسن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در کشور تزریق می‌شود و کیفیت واکسن‌ها در مراحل تولید و واردات به دقت کنترل می‌شود. برنامه واکسیناسیون بر اساس جمعیت هر مزرعه و دوره جوجه‌ریزی انجام می‌شود و یک پروسه مستمر از ابتدای سال تا پایان سال است. اما لازم به ذکر است که امنیت زیستی و اقدامات پیشگیرانه اهمیت بیشتری از واکسیناسیون دارند. بسیاری از کشورها بدون استفاده از واکسن، با اتکا به سیستم‌های قوی امنیت زیستی، موفق به کنترل این بیماری شده‌اند. ایران نیز در آینده ممکن است با بهبود امنیت زیستی، استفاده از واکسن را کاهش دهد.
در نهایت، سازمان دامپزشکی به تولیدکنندگان توصیه می‌کند تا با توجه به تهدید همیشگی آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، همواره آمادگی لازم را از نظر ساختاری، سخت‌افزاری، مدیریتی و نرم‌افزاری داشته باشند تا بتوانند با این بیماری به طور مؤثر مبارزه کنند. تاکنون، هیچ گونه شرایط اپیدمی آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در کشور وجود نداشته است.
