## سپر دفاعی نامرئی: پدافند غیرعامل، راهی برای ایمنی و امنیت ملی
در عصر نوین، تهدیدات دیجیتالی و سایبری مانند ویروسی شدن سیستم ها و حمله به شبکه های مخابراتی، امنیت ملی کشورها را به چالش جدیدی کشیده است. در این میان، پدافند غیرعامل به عنوان یک راهبرد استراتژیک، نقشی بسیار مهم و ضروری را ایفا می کند. با توجه به اهمیت این موضوع، “جواد کیانی”، رئیس ایمنی، بهداشت حرفه ای و آتش نشانی فولاد مبارکه، در گفتگویی با مجری برنامه رادیو فولاد، بر ضرورت توجه به موضوع پدافند غیرعامل و چگونگی پیاده سازی آن در سازمان های بزرگ مانند فولاد مبارکه تاکید می کند.
## مردم، ستون اساسی پدافند غیرعامل
“کیانی” با اشاره به اهمیت نقش مردم در پدافند غیرعامل می گوید: “هفتم آبان، روز حفاظت از مردم در هفته پدافند غیرعامل نامگذاری شده است. در زمینه مدیریت ایمنی فرایند، آخرین و هشتمین لایه حفاظتی به مدیریت بحران در جامعه مربوط می شود. اگر دستورالعمل های ایمنی و سیستم های حفاظتی در کارخانه ها به درستی پیاده سازی شوند، می توان از بسیاری از فجایع جلوگیری کرد.”
## بروزرسانی فرایند ها برای ایمنی بیشتر
او در پاسخ به این سوال که آیا فولاد مبارکه برای به روزرسانی فرایند ها و افزایش ضریب حفاظت از کارکنان برنامه ای دارد، می گوید: “در زمینه مدیریت ایمنی فرایند، استانداردی از انجمن ایمنی مواد شیمیایی از حدود ۲۰ تا ۳۰ سال پیش شروع شد. انجمن جهانی فولاد چند سال پیش این استاندارد را بازنگری کرد و در ۶ الزام اصلی و ۱۷ الزام دیگر، سازمان ها و صنایع فولادی را مکلف به پیاده سازی این استاندارد کرده است.”
## مراحل متعدد ایمنی فرایند
او در ادامه درباره لایه های ایمنی فرایند می گوید: “لایه های ایمنی فرایند عبارتند از: ۱- مفاهیم ایمنی در طراحی واحد فرایندی؛ ۲ – سامانه کنترل فرایند؛ ۳ – سامانه های هشدار دهنده اعم از کنترل آلارم و اپراتوری؛ ۴- سامانه های قطع اضطراری؛ ۵- حفاظت فیزیکی با استفاده از شیر های اطمینان؛ ۶- حفاظت های پس از حادثه؛ ۷- آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری کارخانه؛ ۸- مدیریت بحران در جامعه که پلیس و نهاد های امنیتی و حراست در آن درگیر می شوند. در این مرحله باید کل جامعه بسیج شود تا بتوانیم پیامد های بحران ایجاد شده را مدیریت کنیم. یکی از اهداف پدافند غیرعامل همین است که با برخی اقدامات غیرنظامی بتوانیم اول از بروز حادثه ها و فجایع جلوگیری کنیم و در صورت وجود تهدیدات بیرونی، مثل حمله های نظامی، بتوانیم مدیریت کنیم تا کمترین پیامد ها متوجه کارکنان، خط تولید و مهم تر از آن به جامعه شود.”
## فرهنگ ایمنی: نقش اساسی کارکنان
او در مورد نقش کارکنان در فرهنگ ایمنی می گوید: “یکی از حوزه های تمرکز مدیریت شرکت در حوزه ایمنی، ترویج فرهنگ ایمنی است. با نهادینه شدن فرهنگ ایمنی در سازمان، همه افراد خود را در حیطه وظایف و شرح شغلی که دارند مسئول می دانند. بدون مشارکت کارکنان، ایمنی و حادثه صفر و عدم بروز حادثه بزرگ امکان پذیر نیست. حتی اگر یک بازرسی کوچک درست و کیفی انجام شود در پیشگیری از حوادث نقش بزرگی دارد. ما به دنبال مشارکت همه کارکنان هستیم.”
## آماده باش در برابر تهدیدات
او در پاسخ به این سوال که برای افزایش آگاهی و آمادگی کارکنان فولاد مبارکه برای مواجهه با تهدیدات چه اقداماتی انجام شده است، می گوید: “ما باید به دو مفهوم دقت داشته باشیم؛ یکی مفهوم تهدید و دیگری مفهوم آسیب پذیری. بر اساس منطق مدیریت ریسک، تهدیداتی را که می تواند برای ما بحران ساز باشد شناسایی کرده‌ایم و در تمام واحد ها آسیب پذیری ها را هم بررسی کرده‌ایم. با همکاری روابط عمومی محتوی هایی به صورت اینفوگرافیک از ۱۰ خطر اصلی و عمده هر ناحیه تهیه و اطلاع رسانی کرده‌ایم. همچنین موشن ها و انیمیشن های شرایط اضطراری نیز ساخته شده است که در ناحیه فولاد سازی ایجاد شده و در ناحیه آهن سازی در حال اجراست. در نظر داریم شرایط اضطراری عمده ای را که در واحد های مختلف ممکن است اتفاق بیفتد به صورت انیمیشن و موشن بسازیم و اطلاع رسانی کنیم. به علاوه طبق تقویم سالانه اجرای حدود ۲۰۰ مانور را برنامه ریزی می کنیم. در حال حاضر هم ممیز خارجی را در شرکت شروع کرده‌ایم. علاوه بر این ارتباط خوبی با واحد های آتش نشانی هم جوار شرکت داریم. خود فولاد مبارکه در راستای مسئولیت های اجتماعی خود نسبت به تجهیز این واحد ها اقدامات مؤثری انجام داده و هنگام وقوع حوادث با تجهیزات بسیار پیشرفته خود نقش مؤثری را در کنترل آتش سوزی کارخانه ای در شهرک صنعتی مبارکه ایفا کرده است. ضمن اینکه تفاهم نامه هایی با نیروگاه نزدیک و شرکت های اطراف کارخانه داریم و از آن ها حمایت می کنیم. به طور کلی هم افزایی خوبی بین واحد ایمنی و آتش نشانی فولاد مبارکه با نهاد های امداد بیرون از شرکت وجود دارد.”
## استفاده از فناوری های نوین
او در مورد استفاده از فناوری های نوین مثل هوش مصنوعی یا رباتیک برای بهبود کارایی و ایمنی در محیط های بحرانی می گوید: “بله. مطالعات یکپارچگی ایمنی فرایند را در واحد های فرایندی انجام داده ایم و بررسی کرده‌ایم که آیا سیستم های طراحی شده صلاحیت و قابلیت اطمینان کافی را دارند یا خیر. برنامه هایی روی سیستم های F&G داریم که کنترل ایمنی فرایند را انجام می دهد. در بحث رباتیک و هوش مصنوعی، حرکت های بزرگ و خوبی را در زمینه تحول دیجیتال شروع کرده‌ایم و هم زمان در حوزه ایمنی تعداد زیادی از فعالیت های خطرناک را شناسایی کرده‌ایم و برای آن ها و همچنین اقدامات کنترلی در حوزه رفتار ایمن کارکنان به سمت استفاده از هوش مصنوعی و رباتیک رفته ایم.”
