در حالی که پدیده رعد و برق، با تمام شکوه و جذابیتش، به واسطه قدرت تخریب و خطراتی که برای حیات زمینی به همراه دارد، اغلب با ترس و احتیاط نگریسته می‌شود، اما در دل طبیعت شگفت‌انگیز، گونه‌ای منحصر به فرد از درختان وجود دارد که نه تنها از ضربات مستقیم این نیروی آسمانی جان سالم به در می‌برد، بلکه از آن برای دستیابی به رشد و بقای بیشتر بهره می‌جوید.
مطالعات نشان می‌دهند که صاعقه سالانه خسارات جبران‌ناپذیری به میلیون‌ها درخت در سراسر جهان وارد می‌کند و تنه‌های سوخته و شاخه‌های درهم‌شکسته، گواه این قدرت ویرانگر هستند. با این حال، در یک چرخش جالب توجه در قوانین طبیعت، برخی از درختان مناطق استوایی، این نیروی به ظاهر مخرب را به عاملی برای شکوفایی خود تبدیل کرده‌اند.
تحقیقات اخیر، به بررسی زندگی شگفت‌انگیز درخت بادام استوایی با نام علمی «Dipteryx oleifera» پرداخته است که در کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی از جمله هندوراس، نیکاراگوئه، کاستاریکا، پاناما، کلمبیا و اکوادور یافت می‌شود. این درخت که با نام محلی «almendro» نیز شناخته می‌شود، نه تنها در برابر ضربات مستقیم صاعقه مقاوم است، بلکه برای رشد و توسعه خود به این پدیده طبیعی وابسته است.
دانشمندان دریافته‌اند که صاعقه با آسیب رساندن به درختان مجاور که به طور مستقیم برای جذب منابع حیاتی مانند نور خورشید، آب و مواد مغذی با درخت بادام استوایی رقابت می‌کنند، یک مزیت رقابتی برای آن ایجاد می‌کند. علاوه بر این، صاعقه گیاهان بالارونده انگلی را نیز نابود می‌کند؛ این گیاهان چوبی که به دور درختان می‌پیچند، رشد آن‌ها را خفه کرده و به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند.
اگرچه محققان پیش از این نیز گمان می‌کردند که برخی از گونه‌های درختی ممکن است در برابر صاعقه مقاوم باشند، اما تا پیش از این مطالعه، هیچ مدرک تجربی قاطعی برای اثبات این فرضیه وجود نداشت.
گروهی از پژوهشگران به سرپرستی ایوان گورا (Evan Gora)، با استقرار یک سیستم پیشرفته مکان‌یابی صاعقه در مرکز پاناما، به مدت شش سال به بررسی و ردیابی اثرات برخورد صاعقه بر روی 93 درخت پرداختند. در این میان، توجه ویژه‌ای به 9 درخت «Dipteryx oleifera» شد که مورد اصابت صاعقه قرار گرفته بودند.
نتایج این تحقیقات شگفت‌انگیز بود: تمامی درختان بادام استوایی مورد اصابت صاعقه، تنها آسیب‌های جزئی دیدند و جان سالم به در بردند. در مقابل، تمامی درختان دیگر که مستقیماً مورد اصابت صاعقه قرار گرفتند، به شدت آسیب دیدند و نزدیک به دو سوم آن‌ها در طی دو سال پس از اصابت خشک شدند و از بین رفتند.
ایوان گورا در این باره می‌گوید: “دیدن درختانی که مستقیماً مورد اصابت صاعقه قرار می‌گیرند و همچنان سالم و سرحال باقی می‌مانند، واقعاً پدیده‌ای جذاب و غیرمنتظره بود.”
به طور متوسط، هر ضربه صاعقه منجر به نابودی 9.2 درخت مجاور می‌شود که جریان الکتریکی از طریق شاخه‌ها به آن‌ها منتقل شده است. علاوه بر این، میزان آلودگی درختان بادام استوایی به گیاهان بالارونده پس از اصابت صاعقه تا 78 درصد کاهش یافت. این کاهش رقابت برای بهره‌مندی از نور خورشید، فضا و مواد مغذی، منجر به افزایش 14 برابری در باروری و توانایی تولید مثل این درختان شد.
نقشه‌برداری سه‌بعدی که توسط هواپیماهای بدون سرنشین انجام شد، نشان داد که درختان بادام استوایی که مورد اصابت صاعقه قرار گرفته‌اند، به طور متوسط حدود 4 متر بلندتر از همسایگان صاعقه نخورده خود هستند. این افزایش ارتفاع، احتمال اصابت صاعقه به این درختان را تا 68 درصد بیشتر می‌کند و آن‌ها را به نوعی “صاعقه‌گیر طبیعی” در اکوسیستم خود تبدیل می‌کند. از آنجایی که این درختان می‌توانند صدها سال زندگی کنند، انتظار می‌رود در طول عمر طولانی خود در برابر ضربات متعدد صاعقه مقاومت کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
ایوان گورا با جمع‌بندی نتایج این تحقیق می‌گوید: “به نظر می‌رسد که برای درخت «Dipteryx oleifera»، مورد اصابت صاعقه قرار گرفتن، یک اتفاق مثبت است.”
این درخت در طول فرآیند تکامل، یک مکانیسم بقای بسیار غیرمعمول را به کار گرفته است. به نظر می‌رسد که حذف رقبا و گیاهان بالارونده به قیمت تحمل یک آسیب دیدگی جزئی ناشی از صاعقه، یک استراتژی برد-برد برای این گونه درختی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود. این مطالعه شگفت‌انگیز، دیدگاه ما نسبت به نیروهای به ظاهر مخرب طبیعت را به چالش می‌کشد و پیچیدگی‌های روابط بین موجودات زنده و محیط پیرامون آن‌ها را به تصویر می‌کشد. این یافته‌ها در مجله معتبر New Phytologist به چاپ رسیده است.