در دنیای مدرن امروز، شب‌زنده‌داری برای بسیاری از افراد به یک عادت روزمره تبدیل شده است؛ از کارگران شیفت شب گرفته تا افرادی که تا سپیده‌دم مشغول کار با تلفن همراه یا تماشای فیلم هستند. اما پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند که این رفتار، برخلاف ظاهر بی‌ضرر خود، تهدیدی جدی برای سلامت روان و عملکرد بدن محسوب می‌شود.
به گزارش ایسنا، دکتر رندی نلسون، رئیس دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه ویرجینیای غربی، سال‌هاست تأثیر نور مصنوعی در شب را بر عملکرد مغز و ساعت زیستی انسان بررسی می‌کند. او معتقد است که قرار گرفتن مداوم در معرض نور شبانه، چرخه طبیعی بدن را به‌هم می‌ریزد و می‌تواند باعث اختلالات متابولیکی، مشکلات خلق‌وخو، کاهش کیفیت خواب، افزایش التهاب عصبی و ضعف در عملکرد سیستم ایمنی شود.
نور مصنوعی چگونه ریتم زیستی بدن را مختل می‌کند؟
در طول میلیون‌ها سال، بدن انسان با الگوی طبیعی روز و شب تکامل یافته است. مغز انسان دارای «ساعت مرکزی» است که زمان مناسب برای ترشح هورمون‌ها، تنظیم دمای بدن و فعالیت ارگان‌ها را تعیین می‌کند. اما نور مصنوعی در شب باعث سردرگمی این ساعت درونی شده و پیام‌های متناقض به مغز ارسال می‌کند؛ این فرآیند می‌تواند عملکرد زیستی بدن را در سطوح مختلف مختل سازد.
کارگران شیفت شب؛ قربانیان پنهان اختلالات زیستی
تحقیقات نشان داده که حدود ۱۵ درصد نیروی کار آمریکا در شیفت‌های شبانه فعالیت دارند؛ گروهی که با اختلالات خواب، چاقی، افزایش ریسک دیابت و مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب مواجه هستند. نلسون در مطالعات خود تأکید کرده است که تغییرات در ترشح هورمون‌های تنظیم‌کننده گرسنگی، قند خون و استرس، از عوامل اصلی بروز چنین پیامدهایی در این افراد است.
تحول در طراحی نورپردازی محیط‌های کاری و درمانی
با هدف کاهش اثرات منفی نور شبانه، دکتر نلسون در حال انجام آزمایش‌های بالینی در بیمارستان‌ها و بخش‌های مراقبت ویژه است. این مطالعات شامل بررسی تأثیر نورپردازی بهینه در بهبود نتایج درمانی پس از سکته مغزی یا جراحی قلب و استفاده از دستگاه‌های نور آبی برای تنظیم چرخه خواب پرستاران شیفت شب می‌شود.
نتایج موفق این پژوهش‌ها می‌تواند منجر به تغییرات گسترده در سیاست‌های نورپردازی بیمارستان‌ها، ارتقای سطح مراقبت از بیماران و حمایت بهتر از کارگران شب‌کار شود.
در شرایطی که سبک زندگی شبانه‌روزی گسترش یافته، توجه به آثار علمی شب‌زنده‌داری گامی اساسی در حفظ سلامت عمومی و روانی جامعه محسوب می‌شود.