بیماری قند خون (دیابت): یک چالش جدی برای سلامت جهانی
دیابت، بیماری مزمن و شایع با ریشه در اختلال متابولیسم گلوکز است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. آمارها نشان می‌دهند که بیش از ۱۰ درصد از بزرگسالان جهان، در دامنه سنی ۲۰ تا ۷۹ سال، به این بیماری مبتلا هستند. نکته نگران‌کننده این است که تقریبا نیمی از این افراد از ابتلای خود بی‌خبرند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که تا سال ۲۰۴۵، این رقم به حدود ۷۸۳ میلیون نفر افزایش یابد، که به معنای یک نفر از هر هشت بزرگسال است. ایران نیز از این مشکل جهانی در امان نیست و حدود ۱۳ درصد از جمعیت بالغ کشور با دیابت دست و پنجه نرم می‌کنند. این آمار با در نظر گرفتن موارد پیش‌دیابت، بسیار بالاتر خواهد بود.
انواع دیابت و شناخت آن‌ها
دیابت نوع ۱ و نوع ۲، دو نوع اصلی این بیماری هستند. دیابت نوع ۱ بیشتر در سنین پایین‌تر و به علت تخریب سلول‌های بتا در پانکراس رخ می‌دهد، در حالی که دیابت نوع ۲، نوع شایع‌تر، معمولا در سنین بالاتر و به دلیل سبک زندگی ناسالم، چاقی و مقاومت به انسولین بروز می‌کند. شایان ذکر است که دیابت بارداری نیز نوعی دیابت است که در دوران بارداری بروز می‌کند و نیازمند مراقبت‌های ویژه است. علاوه بر این، انواع نادرتری از دیابت نیز وجود دارد.
علل و عوامل خطر دیابت
ژنتیک، نقش مهمی در ابتلا به دیابت دارد، به ویژه در دیابت نوع ۲ که عوامل ژنتیکی در تعامل با سبک زندگی و محیط نقش تعیین کننده‌ای ایفا می‌کنند. سبک زندگی کم‌تحرک، رژیم غذایی نامناسب، چاقی و اضافه وزن از جمله مهم‌ترین عوامل خطرزا در بروز دیابت نوع ۲ هستند.
علائم و تشخیص دیابت
دیابت اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است، بنابراین انجام غربالگری به ویژه در افراد بالای ۳۵ سال بسیار مهم است. علائم آشکار دیابت، مانند تکرر ادرار، تشنگی مفرط، کاهش وزن غیر قابل توضیح و خستگی ممکن است در مراحل پیشرفته‌تر دیده شود.
غربالگری و گروه‌های در معرض خطر
افراد بالای ۳۵ سال، افراد چاق یا دارای اضافه وزن، افراد دارای سابقه خانوادگی دیابت، بیماران مبتلا به فشار خون بالا یا چربی خون بالا، و افراد دارای بیماری‌های قلبی عروقی باید به طور مرتب تحت غربالگری دیابت قرار بگیرند. این بیماری میتواند به عروق خونی آسیب برساند و عوارض جدی مثل سکته مغزی و قلبی را به همراه داشته باشد.
پیشگیری و کنترل دیابت
با توجه به شیوع بالای دیابت نوع ۲، پیشگیری و کنترل آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تغییر سبک زندگی، شامل رژیم غذایی سالم و سرشار از فیبر، فعالیت بدنی منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته) و ترک سیگار، نقش مهمی در پیشگیری یا به تعویق انداختن بروز دیابت دارد.
درمان دیابت
تشخیص دیابت با آزمایش‌های سنجش قند خون ناشتا، قند خون دو ساعته پس از صرف غذا و HbA1c انجام می‌شود. درمان دیابت نوع ۱ معمولا با تزریق انسولین است، در حالی که در دیابت نوع ۲، اصلاح سبک زندگی، داروها و در صورت نیاز، انسولین تجویز می‌شود. کنترل فشار خون و چربی خون نیز نقش مهمی در مدیریت و بهبود کیفیت زندگی بیماران دیابتی دارد.
