مشکل مدیریت پسماند در ایران به یک بحران جدی تبدیل شده است. اعداد و ارقام ارائه شده در مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که روزانه ۵۵ هزار تن زباله در کشور تولید می‌شود که بخش قابل توجهی از آن به صورت غیربهداشتی دفن می‌شود. این وضعیت نه تنها به محیط زیست آسیب جدی وارد می‌کند، بلکه سلامت جامعه را نیز به خطر می‌اندازد.
یکی از مشکلات اصلی در این حوزه، وجود تعداد بالای زباله‌گردها، به ویژه کودکان، است. بر اساس آمار ارائه شده، در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۴ هزار نفر در تهران به عنوان زباله‌گرد مشغول به کار بودند که از این تعداد، ۴۷۰۰ نفر کودک بودند. این آمار تکان‌دهنده نشان می‌دهد که چه تعداد از کودکان به دلیل فقر و نبود فرصت‌های شغلی مجبور به کار در شرایط بسیار سخت و غیربهداشتی هستند.
وجود شبکه‌های غیررسمی جمع‌آوری پسماند خشک نیز به مشکلات موجود دامن زده است. این شبکه‌ها نه تنها از نظر قانونی غیرمجاز هستند، بلکه به دلیل عدم رعایت استانداردهای بهداشتی، باعث آلودگی محیط زیست و شیوع بیماری‌ها می‌شوند.
علل اصلی این بحران را می‌توان در نبود مدیریت صحیح پسماند، کمبود امکانات و تجهیزات مناسب، و همچنین عدم آگاهی عمومی نسبت به اهمیت تفکیک زباله از مبدا دانست.
برای حل این مشکل، نیازمند اقدامات جدی و هماهنگ در سطح ملی هستیم. برخی از این اقدامات عبارتند از:
- تقویت زیرساخت‌های مدیریت پسماند: افزایش ظرفیت خطوط پردازش پسماند، ایجاد مراکز دفن بهداشتی و توسعه سیستم‌های جمع‌آوری تفکیک‌شده زباله از مبدا.
- حمایت از کسب‌وکارهای بازیافت: ایجاد مشوق‌های اقتصادی برای سرمایه‌گذاری در حوزه بازیافت و تبدیل زباله به انرژی.
- آموزش و فرهنگ‌سازی: برگزاری کارگاه‌ها و کمپین‌های آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت تفکیک زباله و کاهش تولید زباله.
- حمایت از کودکان زباله‌گرد: ایجاد برنامه‌های حمایتی برای خارج کردن کودکان از چرخه کار و بازگرداندن آن‌ها به مدرسه.
- مبارزه با شبکه‌های غیررسمی جمع‌آوری پسماند: برخورد قانونی با این شبکه‌ها و ایجاد سیستم‌های نظارتی برای جلوگیری از فعالیت آن‌ها.
بحران مدیریت پسماند، یک چالش جدی برای کشور ما است که نیازمند توجه جدی مسئولین و همکاری همه جانبه مردم است. با اتخاذ تدابیر مناسب و اجرای برنامه‌های جامع، می‌توانیم به آینده‌ای پاک‌تر و سالم‌تر برای نسل‌های آینده امیدوار باشیم.
