زمستان و تهدید ویروس‌های تنفسی برای نوزادان، به‌ویژه نارس‌ها، چالشی جدی برای خانواده‌ها و سیستم سلامت ایران است. آلودگی هوا و شرایط جوی نامناسب، این خطر را تشدید می‌کند. در گفتگو با دکتر پریسا محققی، متخصص نوزادان، به بررسی این موضوع و راهکارهای مقابله با آن می‌پردازیم.
نوزادان نارس، آن‌هایی هستند که پیش از هفته ۳۷ بارداری به دنیا می‌آیند. این گروه به سه دسته تقسیم می‌شوند: نارس دیررس (هفته ۳۴ تا ۳۶)، نارس متوسط (هفته ۲۸ تا ۳۴) و نارس بسیار زودرس (کمتر از هفته ۲۸). نوزادان بسیار نارس، اغلب با وزن کمتر از یک کیلوگرم و مشکلات متعدد تنفسی، تغذیه‌ای و گوارشی روبرو هستند. بسیاری از آن‌ها به دستگاه‌های تنفسی مانند ونتیلاتور و آنتی‌بیوتیک نیاز دارند. برخی از این نوزادان، تا ماه‌ها پس از تولد به اکسیژن یا تهویه مکانیکی وابسته‌اند که به عنوان بیماری مزمن ریوی شناخته می‌شود.
این نوزادان، به دلیل ضعف سیستم ایمنی و حساسیت بالای مجاری تنفسی، در برابر عفونت‌های زمستانی، به‌ویژه ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، بسیار آسیب‌پذیرند. RSV در بزرگسالان مانند سرماخوردگی است، اما در نوزادان می‌تواند به برونشیولیت (التهاب مجاری کوچک ریه) منجر شود. شیوع گسترده RSV در جهان و ایران، نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است. نوزادان نارس به دلیل عدم دریافت کافی آنتی‌بادی از مادر، در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های شدیدتر هستند.
تاکنون، درمان قطعی دارویی یا واکسن مؤثری برای پیشگیری از RSV در نوزادان وجود نداشته است. اگرچه واکسن‌هایی برای بزرگسالان در دسترس است، واکسیناسیون مادران باردار در مراحل آخر بارداری می‌تواند تا حدودی از انتقال آنتی‌بادی به نوزاد و کاهش خطر RSV جلوگیری کند. اما این روش برای نوزادان بسیار نارس، کارایی محدودی دارد.
از سال ۱۹۹۸، پالی ویزو ماب (Palivizumab)، یک آنتی‌بادی مونوکلونال، به عنوان داروی پیشگیری از RSV در نوزادان پرخطر استفاده می‌شود. در ایران، این دارو از ابتدای فصل سرما در دسترس است و دستورالعمل‌های مشخصی برای تجویز آن وجود دارد. این دارو عوارض جانبی جدی ندارد، اما ممکن است عوارض خفیفی مانند تب و قرمزی در محل تزریق ایجاد کند. هزینه بالای این دارو، ضرورت پوشش بیمه‌ای آن را نشان می‌دهد.
پیشگیری از RSV، با توجه به هزینه‌های بالای بستری در بیمارستان، بسیار مقرون به صرفه‌تر از درمان است. توصیه به والدین نوزادان پرخطر شامل اجتناب از تماس با افراد بیمار، تغذیه با شیر مادر، عدم استعمال دخانیات و رعایت بهداشت محیط است. تشخیص RSV با آزمایش PCR انجام می‌شود. تجویز پالی ویزو ماب باید توسط متخصصان در مراکز درمانی مجهز انجام شود. این دارو با برنامه واکسیناسیون معمول تداخلی ندارد.
