ارگ تاریخی بم، یکی از مهم‌ترین آثار ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، این روزها با خطر جدی تخریب و آسیب‌های ناشی از مرمت‌های غیراصولی و دخل و تصرف‌های بدون مجوز مواجه شده است. سیاوش آریا، کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی، با ارائه مستندات و مشاهدات میدانی، نسبت به وضعیت نگران‌کننده این بنای خشتی هشدار داده و خواستار رسیدگی فوری مسئولان به تخلفات صورت‌گرفته شده است.
دخل و تصرف‌های غیرقانونی؛ تهدیدی برای میراث جهانی ایرانیان
آریا در گفت‌وگویی با اشاره به ساخت آب‌نمای موزیکال بدون مجوز در عرصه ارگ، استفاده از ماشین‌آلات سنگین، تخریب آجرفرش‌های قدیمی با لودر، دیوارچینی‌های غیراصولی و ایجاد کانال‌های نورپردازی، این اقدامات را مصداق بارز بی‌توجهی به ضوابط میراث جهانی دانست. او تأکید کرد: «این دست‌درازی‌ها نه‌تنها با اصول علمی مرمت سازگار نیست، بلکه چهره تاریخی و فرهنگی ارگ بم را به‌شدت دگرگون کرده و آن را در آستانه نابودی قرار داده است.»
از ثبت در فهرست میراث در خطر تا خروج با تلاش بزرگان
ارگ بم پس از زمین‌لرزه ویرانگر سال ۱۳۸۲، در سال ۱۳۸۳ به‌عنوان میراث در خطر در فهرست یونسکو ثبت شد. تلاش‌های گسترده‌ای از سوی کارشناسان و چهره‌های برجسته‌ای چون باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی و شهریار عدل صورت گرفت تا این اثر ارزشمند به وضعیت مطلوب بازگردد. در نهایت، یونسکو در سال ۱۳۹۲ ارگ بم را از فهرست آثار در خطر خارج کرد. اما اکنون، با اقدامات غیرکارشناسی، این میراث دوباره در معرض تهدید قرار گرفته است.
مرمت یا نوسازی؟ مرزهای از بین‌رفته در ارگ بم
آریا با انتقاد از کیفیت پایین مرمت‌های اخیر گفت: «آنچه امروز در ارگ بم شاهد هستیم، بیشتر به نوسازی شباهت دارد تا مرمت علمی. استفاده از ابزارهای مکانیکی مانند پیکور برای نصب تجهیزات برق، ساخت آب‌نما در عرصه ممنوعه، و تردد ماشین‌آلات سنگین در بخش‌های حساس، همگی خلاف اصول مرمت بناهای خشتی و تاریخی است.»
او همچنین خواستار شفاف‌سازی مسئولان درباره طرح‌های مصوب و مجوزهای صادرشده شد و گفت: «اگر طرحی وجود دارد، باید منتشر شود تا افکار عمومی از جزئیات آن مطلع شوند.»
ارگ بم؛ نماد معماری خشتی با قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال
ارگ بم، با پیشینه‌ای که به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد، در دوره‌های اشکانی، ساسانی و اسلامی توسعه یافته و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سازه‌های خشتی جهان شناخته می‌شود. این ارگ در قلب چشم‌انداز فرهنگی بم قرار دارد که شامل باغ‌شهر تاریخی، نخلستان‌ها، قنات‌ها و بناهای ارزشمند است.
درخواست برای رسیدگی فوری و توقف تخریب‌ها
سیاوش آریا در پایان سخنان خود از تمامی مسئولان مرتبط، از جمله معاونت میراث فرهنگی وزارتخانه، پایگاه‌های ملی و جهانی، و مدیران استانی خواست تا هرچه سریع‌تر به وضعیت ارگ بم رسیدگی کنند. او تأکید کرد: «اگر امروز اقدامی جدی صورت نگیرد، فردا برای نجات این میراث جهانی دیر خواهد بود.»
ارگ بم نه‌تنها نماد تاریخ و فرهنگ ایران، بلکه میراثی جهانی است که حفظ آن وظیفه‌ای ملی و بین‌المللی محسوب می‌شود. جلوگیری از تخریب‌های بیشتر و بازگرداندن روند مرمت به مسیر علمی و اصولی، ضرورتی فوری برای حفظ این گنجینه تاریخی است.
آرزو سمیعی، یکی از روزنامه‌نگاران پرشور و متعهد مجله خبری است که با نگاهی دقیق و تیزبین، به پوشش مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد. او با تخصص در حوزه‌هایی مانند حقوق زنان، محیط زیست و آموزش، همواره در تلاش برای آگاهی‌بخشی و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه است.