نقش تندروها در تقابل صداوسیما با دولت

تأثیر رسانه ملی ایران بر افکار عمومی، از انقلاب تا امروز، همواره موضوعی چالش‌برانگیز بوده است. صداوسیما، به عنوان بازوی رسانه‌ای قدرتمند پس از انقلاب، جایگاه ویژه‌ای یافته و اصل ۱۷۵ قانون اساسی به آن اختصاص دارد. این اصل، در ابتدا بر آزادی بیان در چارچوب ارزش‌های اسلامی تأکید می‌کرد و نظارت بر آن را به قوای سه‌گانه می‌سپرد. اما با گذشت زمان، تغییراتی در ساختار و نظارت بر صداوسیما ایجاد شد که منجر به تمرکز قدرت در رهبری شد.

در مقابل، خبرگزاری پارس، با پیشینه‌ای طولانی‌تر، به عنوان منبع رسمی اخبار شناخته می‌شد و تا مدتی، تأیید خبرها از سوی آن برای انتشار در رسانه‌های دیگر ضروری بود. این نشان از تمرکزگرایی و کنترل شدید بر جریان اطلاعات در دوره‌های گذشته دارد.

روابط متغیر صداوسیما و دولت‌ها، خصوصاً پس از سال ۱۳۷۶، موضوعی قابل تأمل است. در برخی دوره‌ها، صداوسیما رویکردی منتقدانه نسبت به دولت حاکم اتخاذ کرده و گرایش به مخالفان نشان داده است. این امر در دولت‌های آقایان خاتمی، روحانی و … به وضوح قابل مشاهده است. برنامه‌هایی نظیر “چراغ” یا پویانمایی‌های انتقادی از مذاکرات هسته‌ای، نمونه‌هایی از این رویکرد هستند.

همکاری متزلزل صداوسیما و دولت در سال‌های اخیر، به ویژه با توجه به بودجه کلان این سازمان (۲۴ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳، بیشتر از بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) قابل توجه است. صداوسیما علاوه بر بودجه دولتی، از منابعی چون تبلیغات و درآمدهای جانبی نیز سود می‌برد. در حالی که در بسیاری از کشورها، شبکه‌های خصوصی متنوع با رعایت قوانین و مقررات ملی فعالیت می‌کنند، انحصار صداوسیما در ایران، تنوع رسانه‌ای را به شدت محدود کرده است.

طرح‌های راه‌اندازی شبکه‌های تلویزیونی خصوصی در گذشته با مقاومت صداوسیما و لابی‌های قدرتمند مواجه شده‌اند. همچنین، ادعاهایی مبنی بر سانسور مستندهای انتخاباتی و وجود افراد نزدیک به جناح‌های سیاسی مختلف در سطوح مدیریتی صداوسیما، بر این انتقادات دامن زده است.

سانسور برخی گزارش‌ها از سفرهای استانی رئیس جمهور یا محدود کردن پوشش خبری دیدار رئیس جمهور با شخصیت‌های برجسته، نمونه‌هایی از دخالت‌های سیاسی در ارائه اخبار هستند. این رویه نه تنها با انتقادات دولتی مواجه شده، بلکه با تأکیدات مقامات عالی‌رتبه بر اهمیت رسانه ملی نیز در تضاد است. این سیاست‌ها منجر به روی آوردن مردم به منابع خارجی برای دریافت اطلاعات شده است و حتی با افزایش بودجه، صداوسیما نتوانسته جایگاه خود را به عنوان مرجع اصلی اطلاع‌رسانی حفظ کند.