قم – با نزدیک شدن به موسم حج، سلامت زائران بیت‌الله الحرام بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. مدیرگروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قم، با ارائه مجموعه‌ای از توصیه‌های بهداشتی حیاتی، بر لزوم آمادگی کامل زائران برای این سفر معنوی تأکید کرد. از پوشیدن لباس‌های مناسب تا رعایت نکات تغذیه‌ای و واکسیناسیون، هر نکته‌ای می‌تواند در حفظ سلامت حجاج نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کند.
معاینات اولیه و مشاوره‌های پزشکی پیش از سفر
دکتر ناصر شوشتری‌زاده، مدیرگروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قم، اظهار داشت که تمامی زائران عازم سفر حج توسط پزشکان مرکز پزشکی حج و زیارت مورد معاینه و بررسی‌های اولیه پزشکی قرار می‌گیرند. این بررسی‌ها با توجه به سن و سابقه بهداشتی هر فرد انجام می‌شود. وی تأکید کرد که زائرانی که تحت درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و سایر بیماری‌ها هستند و همچنین سالمندان، لازم است پیش از سفر توصیه‌ها و دستورات لازم را از پزشک معالج خود دریافت کنند. این اقدام پیشگیرانه، ضامن کنترل بیماری‌های مزمن در طول سفر است.
واکسیناسیون: سپر دفاعی در برابر بیماری‌ها
یکی از اقدامات ضروری برای تمام حجاج، واکسیناسیون علیه بیماری مننژیت است. دکتر شوشتری‌زاده تأکید کرد که این بیماری یک عفونت خطرناک پرده‌های مغزی محسوب می‌شود. علاوه بر این، به ویژه برای سالمندان و افراد در معرض خطر مانند بیماران دیابتی، قلبی عروقی و تنفسی، تزریق واکسن آنفلوانزا نیز توصیه می‌شود. وی با اشاره به حضور زائران از کشورهای مختلف در مراسم حج که ممکن است ناقل بیماری‌های شایع در مناطق دیگر باشند، اهمیت واکسیناسیون را به خوبی آشکار ساخت. واکسیناسیون، خط مقدم دفاع در برابر شیوع بیماری‌های واگیردار در اجتماعات بزرگ است.
رعایت نکات بهداشتی در طول سفر: محافظت در برابر گرما و بیماری‌های تنفسی
مدیرگروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی تصریح کرد که در طول سفر حج، رعایت برخی نکات بهداشتی می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند گرمازدگی و بیماری‌های تنفسی جلوگیری کند. وی توصیه کرد:
- پرهیز از قرار گرفتن در معرض باد مستقیم کولر: به ویژه پس از تعریق، بهتر است زائران از قرار گرفتن در معرض باد مستقیم کولر خودداری کنند.
- اجازه دهید عرق بدن خشک شود: پس از ورود به هتل، بلافاصله لباس‌های خود را درنیاورند و اجازه دهند عرق بدنشان خشک شود.
- استفاده از ماسک در اجتماعات: به ویژه برای افرادی که علائمی مانند سرفه، عطسه یا سایر نشانه‌های سرماخوردگی دارند، استفاده از ماسک ضروری است. این افراد باید تا حد امکان استراحت کنند، مایعات گرم بنوشند و از ماسک استفاده کنند.
- پوشیدن لباس‌های نخی و رنگ روشن: این نوع لباس‌ها به خنک ماندن بدن کمک می‌کنند.
- نوشیدن منظم آب: همراه داشتن آب به ویژه در منی و عرفات و نوشیدن منظم آن از گرمازدگی جلوگیری می‌کند.
- استفاده از چتر: در زمان غیراحرام نیز می‌تواند از گرمازدگی جلوگیری کند، به ویژه برای سالمندان که بیشتر در معرض این خطر هستند.
تغذیه مناسب و هیدراتاسیون: سوخت‌رسانی به بدن در شرایط سخت
دکتر شوشتری‌زاده با تأکید بر اینکه تغذیه مناسب نیز نقش مهمی در سلامت زائران دارد، افزود: “افرادی که در ایران به دلیل بیماری یا هر علت دیگر رژیم غذایی خاصی دارند، باید این رژیم را در طول سفر حج نیز رعایت کنند. بهتر است مصرف نوشابه‌های گازدار به حداقل برسد و به جای آن از آب معدنی و دوغ استفاده شود.” وی ادامه داد: “پرهیز از پرخوری و مصرف غذاهای مانده یا غیربهداشتی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نوشیدن منظم آب به دلیل گرمای هوا، به ویژه در ایام تشریق که زائران در عرفات و منی اقامت دارند و برای انجام مناسک باید مسیرهای نسبتا طولانی را پیاده‌روی کنند، بسیار مهم است و همراه داشتن بطری آب کافی در هنگام خروج از محل اقامت توصیه می‌شود.”
مدیریت علائم بیماری و مراجعه به پزشک
وی در خصوص مدیریت علائم بیماری اظهار داشت: “در صورت بروز علائمی مانند سرفه، نشانه‌های سرماخوردگی یا تب خفیف، اولین اقدام استراحت، استفاده از ماسک و مصرف مایعات گرم است. اما اگر علائم شدیدتری مانند تنگی نفس، سرفه‌های مداوم، اسهال یا استفراغ ظاهر شود، لازم است زائران به پزشکان مرکز پزشکی حج و زیارت که در هتل‌ها مستقر هستند، مراجعه کنند.” مراجعه به موقع به پزشک، می‌تواند از تشدید بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
آمادگی جسمانی و پرهیز از فعالیت‌های غیرضروری
برای جلوگیری از خستگی شدید و آسیب‌های عضلانی، توصیه می‌شود زائران پیش از سفر با پیاده‌روی، بدن خود را برای تحمل پیاده‌روی‌های طولانی در مراسم حج آماده کنند. همچنان اهمیت مصرف آب در این زمینه نیز نمایان است. دکتر شوشتری‌زاده در پایان اضافه کرد: “پرهیز از قرار گرفتن در معرض باد پس از تعریق و اجتناب از پیاده‌روی‌های غیرضروری نیز می‌تواند به حفظ سلامت زائران کمک کند؛ در نهایت، پس از ورود به محل اقامت کاروان در صورت تعریق، بهتر است زائران صبر کنند تا عرق بدنشان خشک شود و سپس در معرض باد کولر قرار بگیرند.” رعایت این نکات ساده اما کلیدی، می‌تواند به حجاج کمک کند تا با سلامتی کامل، مناسک حج را به جا آورده و سفری معنوی و به یادماندنی را تجربه کنند.