«اضطراب جدایی» در آغاز سال تحصیلی، به‌ویژه در دانش‌آموزان نوورود و کلاس اولی‌ها، پدیده‌ای طبیعی اما نگران‌کننده است. این بازنویسی با تمرکز بر اضطراب جدایی می‌کوشد ضمن توضیح علل و نشانه‌ها، راهکارهای عملی کوتاه‌مدت و برنامه‌محور برای والدین و مدارس ارائه دهد تا سازگاری کودکان با محیط مدرسه سریع‌تر و آرام‌تر رخ دهد.
اضطراب جدایی چیست و چرا رخ می‌دهد
اضطراب جدایی واکنش هیجانی کودک هنگام دوری از والد یا مراقب اصلی است که به‌صورت گریه، مقاومت هنگام ترک والد، بی‌قراری یا چسبیدن بروز می‌کند. دلایل شایع عبارت‌اند از وابستگی عاطفی بالا، ترس از محیط ناآشنا، تجربه‌های منفی قبلی از جدایی و ضعف مهارت‌های اجتماعی یا خودتنظیمی.
پیامدها در صورت عدم مدیریت
اگر اضطراب جدایی طولانی یا شدید شود، می‌تواند بر تمرکز و یادگیری، روابط هم‌سالان و سلامت روان کودک اثر منفی بگذارد و احتمال بروز مشکلات رفتاری یا اجتناب از مدرسه را افزایش دهد. تشخیص به‌موقع و مداخله ساده اغلب از پیشرفت مشکل جلوگیری می‌کند.
نقش والدین در کاهش اضطراب جدایی
والدین نقش کلیدی دارند و با اقدامات کوچک اما مستمر می‌توانند تأثیر بزرگی بگذارند. سه دستورالعمل کاربردی:
- خداحافظی کوتاه و مؤثر: مراسم خداحافظی باید کوتاه، مطمئن و سازنده باشد؛ طولانی‌کردن جدایی، اضطراب را تشدید می‌کند.
- الگوی آرامش و پیام‌های مثبت: والدین نباید نگرانی خود را به کودک منتقل کنند؛ گفت‌وگوهای کوتاه درباره تجربیات خوشایند مدرسه و وعده بازگشت به‌موقع کمک‌کننده است.
نقش مدرسه و معلمان در کاهش اضطراب جدایی
محیط مدرسه و رفتار معلم می‌تواند عامل تعیین‌کننده‌ای در فروکش کردن اضطراب جدایی باشد. اقدامات کلیدی مؤثر شامل ایجاد فضای پذیرا و مشوق، برقراری ارتباط اولیه گرم بین معلم و کودک و برنامه‌ریزی فعالیت‌های گروهی کوتاه‌مدت است تا کودک تجربه‌های مثبت و حس تعلق پیدا کند.
نشانه‌ها که نیاز به ارجاع حرفه‌ای دارند
در بیشتر موارد اضطراب گذراست، اما در صورت بروز هر یک از موارد زیر، مراجعه به مشاور یا روانشناس توصیه می‌شود:
- ادامه یا تشدید علائم بیش از ۴–۶ هفته؛
- تأثیر واضح بر یادگیری، خواب یا تعاملات اجتماعی کودک.
تمرین‌های کوتاه خانگی و مدرسه‌ای برای تثبیت سازگاری
- بازی‌های جدایی تمرینی: والد و کودک در خانه تمرین‌های کوتاه جدایی (مثلاً ۵–۱۰ دقیقه) انجام دهند تا تحمل زمان بدون والد افزایش یابد.
- روتین ورود و خروج مدرسه: ایجاد روتینی ثابت و قابل‌پیش‌بینی هنگام ورود به مدرسه و تحویل کودک به معلم باعث کاهش اضطراب می‌شود.
جمع‌بندی
«اضطراب جدایی» پدیده‌ای طبیعی در آغاز سال تحصیلی است که با مداخلات ساده خانوادگی و مدرسه‌ای قابل مدیریت است. همکاری همدلانه والدین و معلمان، ایجاد روتین‌های مشخص و توجه به نشانه‌های هشدار، مسیر سازگاری سریع‌تر کودک را هموار می‌سازد؛ در صورت تداوم یا شدت علائم، مشاوره تخصصی باید پیگیری شود.
آرزو سمیعی، یکی از روزنامه‌نگاران پرشور و متعهد مجله خبری است که با نگاهی دقیق و تیزبین، به پوشش مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد. او با تخصص در حوزه‌هایی مانند حقوق زنان، محیط زیست و آموزش، همواره در تلاش برای آگاهی‌بخشی و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه است.